زردی نوزاد چیست؟
زردی نوزادی تغییر رنگ و زرد شدن پوست و چشمهای نوزاد تازه متولد شده است و دلیل آن هم این است که خون نوزاد حاوی مقدار زیادی بیلیروبین است. این ماده رنگدانه زردرنگی است که در اثر تجزیه گلبولهای قرمز خون ساخته میشود.
زردی در نوزادان بویژه در نوزادان زودرس یا نوزادانی که قبل از هفته 38 بارداری متولد شدهاند و برخی از آنهایی که با شیر مادر تغذیه میشوند بسیار شایع است. زردی معمولاً به این دلیل رخ میدهد که کبد نوزاد به اندازه کافی بالغ نیست و توانایی دفع بیلیروبین اضافی را ندارد. در برخی از نوزادان نیز، یک بیماری زمینهای باعث زردی نوزاد میشود.
اکثر نوزادانی که بین هفته 35 و 40 بارداری متولد میشوند معمولاً نیازی به درمان زردی ندارند. در موارد نادر، در صورت وجود عوامل خطرساز خاص، سطح خیلی بالای بیلیروبین خون میتواند نوزاد را در معرض خطر آسیب مغزی قرار دهد.
علائم زردی نوزاد
زردی پوست و سفیدی چشمها که نشانههای اصلی یرقان نوزاد هستند، معمولاً بین روز دوم و چهارم پس از تولد ظاهر میشوند. اگر با ملایمت پیشانی یا بینی کودک خود را فشار دهید و پوست او در جایی که فشار دادهاید زرد به نظر میرسد، احتمالاً نوزاد شما زردی خفیف دارد. درغیراینصورت رنگ پوست باید برای لحظهای کمی روشنتر از رنگ طبیعی خود به نظر برسد. پوست نوزاد خود را زیر نور خوب، ترجیحاً در نور طبیعی روز بررسی کنید.
زردی در نوزادان در چه سنی شایع است؟
زردی در نوزادان تازه متولد شده شایع است زیرا نوزادان دارای تعداد زیادی گلبول قرمز در خون خود هستند که مدام شکسته شده و جایگزین میشوند. کبد نوزاد تازه متولد شده به طور کامل رشد نکرده است، بنابراین در پردازش بیلیروبین و حذف آن از خون کمتر کارآمد است. این بدان معناست که سطح بیلیروبین در نوزادان بسیار بالاتر از بزرگسالان است.
زمانی که نوزاد در حدود 2 هفتگی است، بیلیروبین کمتری تولید میکند و کبد او در حذف آن از بدن کارآمدتر است. این بدان معناست که زردی اغلب تا این مرحله بدون ایجاد آسیب رفع میشود.
علت زردی نوزاد
بیلیروبین اضافی یا اصطلاحاً هیپربیلی روبینمی علت اصلی یرقان فیزیولوژیک است. بیلیروبین، که مسئول رنگ زرد یرقان است، بخش طبیعی رنگدانهای است که از تجزیه گلبولهای قرمز آزاد میشود.
نوزادان به دلیل تولید بیشتر گلبولهای قرمز و تجزیه سریعتر آنها در چند روز اول زندگی، بیلیروبین بیشتری نسبت به بزرگسالان تولید میکنند. به طور معمول، کبد بیلیروبین را از جریان خون فیلتر میکند و آن را به رودهها انتقال میدهد. کبد نابالغ نوزاد تازه متولد شده اغلب نمیتواند بیلیروبین را با سرعت کافی خارج کند و این باعث افزایش بیلیروبین میشود. زردی ناشی از این شرایط طبیعی نوزاد، زردی فیزیولوژیک نامیده میشود و معمولاً در روز دوم یا سوم زندگی نوزاد ظاهر میشود.
برخی اختلالهای زمینهای نیز ممکن است باعث زردی نوزاد شود. در این موارد، زردی اغلب خیلی زودتر یا دیرتر از شکل رایجتر آن در نوزاد ظاهر میشود. بیماریها یا شرایطی که میتوانند باعث زردی شوند شامل موارد زیر هستند:
- خونریزی داخلی (هموراژ)
- عفونت در خون نوزاد (سپسیس)
- سایر عفونتهای ویروسی یا باکتریایی
- ناسازگاری خونی مادر و نوزاد
- اختلال در عملکرد کبد
- آترزی صفراوی (وضعیتی که در آن مجاری صفراوی نوزاد مسدود یا زخم شده است)
- کمبود نوعی آنزیم
- ناهنجاری گلبولهای قرمز خون نوزاد که باعث تجزیه سریع آنها میشود.
علت طولانی شدن زردی نوزاد
شاید برایتان سوال پیش بیاید که زردی نوزاد چقدر طول میکشد؟ یرقان نوزادی معمولاً حدود 2 روز پس از تولد ظاهر میشود و تا 2 هفتگی نوزاد ناپدید میشود. در نوزادان زودرس که بیشتر مستعد زردی هستند، ممکن است 5 تا 7 روز طول بکشد تا زردی ظاهر شود و معمولاً حدود 3 هفته ادامه مییابد. همچنین در نوزادانی که فقط شیر مادر میخورند، زردی بیشتر طول میکشد و برخی از نوزادان را برای چند ماه تحت تاثیر قرار میدهد.
عوامل خطرساز زردی نوزادان تازه متولد شده
فاکتورهای خطرساز اصلی برای زردی، به ویژه نوع شدیدی که میتواند عوارض ایجاد کند، عبارتاند از:
- تولد زودرس نوزاد: نوزادی که قبل از هفته 38 بارداری به دنیا میآید ممکن است نتواند به سرعت نوزادانی که پس از پایان دوره کامل بارداری به دنیا میآیند، بیلیروبین را دفع کنند. همچنین نوزادان زودرس ممکن است غذای کمتری بخورند و مدفوع کمتری داشته باشند، در نتیجه بیلیروبین کمتری از طریق مدفوع دفع میشود.
- کبودی قابل توجه در هنگام تولد: نوزادانی که در حین زایمان کبود میشوند، ممکن است سطح بالاتری از بیلیروبین ناشی از تجزیه گلبولهای قرمز بیشتر داشته باشند.
- گروه خونی: اگر گروه خونی مادر با جنین متفاوت باشد، ممکن است کودک آنتی بادیهایی را از طریق جفت دریافت کرده باشد که باعث تجزیه بیش از حد سریع گلبولهای قرمز خون میشود.
- شیر دادن: نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، مخصوصاً آنهایی که در شیر خوردن یا دریافت مواد مغذی کافی از طریق شیر مادر مشکل دارند، بیشتر در معرض خطر هستند. کمآبی بدن یا مصرف کالری کم ممکن است در شروع یرقان نوزادی نقش داشته باشد. با این حال، به دلیل فواید شیردهی نمیتوان کودک را از خوردن شیر مادر محروم کرد. مهم است که مطمئن شوید کودک شما به اندازه کافی غذا میخورد و بدن او آب کافی دارد.
عوارض زردی نوزاد
بسیار مهم است بدانید که بیتوجهی به زردی نوزاد میتواند خطرناک باشد و سطح بالای بیلیروبین که باعث زردی شدید میشود در صورت عدم درمان میتواند منجر به عوارض جدی شود.
آیا زردی نوزاد قابل پیشگیری است؟
بهترین روش پیشگیری از یرقان نوزاد، تغذیه کافی است. باید اطمینان پیدا کنید نوزاد، شیر مادر یا شیر خشک کافی میخورد و درنتیجه دفعات دفع زیادی دارد. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند باید در چند روز اول زندگی خود روزی 8 تا 12 بار شیر بخورند. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه میشوند معمولاً در هفته اول باید حدود 30 تا 60 میلی لیتر شیر خشک را هر دو تا سه ساعت مصرف کنند.
